|0-1899| |1900-1942| |1943-1967| |1968-1987| |1988-2002|

1943 (stycze�) - Zesp� konstruktor�w z Harvard University pod kierownictwem Howarda H. Aikena zbudowa� olbrzymi programowalny kalkulator Harvard-IBM Automatic Sequence Controlled Calculator, znany p�niej jako Harvard Mark I. Maszyna by�a zbudowana z 750000 cz�ci i wa�y�a 5 ton. Zastosowano przeka�niki (3304 sztuki) i lampy elektronowe. Program wprowadzano z ta�m perforowanych, natomiast dane z ta�m, kart perforowanych lub do��czanych rejestr�w. Programy mog�y odwo�ywa� si� do do��czanych modu��w sprz�towych, realizuj�cych gotowe procedury.
- Brytyjscy matematycy z Post Office Research Laboratories pod kierownictwem dr T.H. Flowersa zaprojektowali i zbudowali programowaln� (tzn. umo�liwiaj�c� zmian� listy operacji) maszyn� Colossus specjalizowan� do dekrypta�u depesz kodowanych niemieckimi maszynami Enigma i Lorenz. W poprawionej wersji maszyna mog�a tak�e wykona� instrukcj� skoku do ustalonego miejsca programu - tym samym mo�na j� uzna� za komputer. Colossus by� ca�kowicie binarny - prototyp by� zbudowany z 2500 lamp elektronowych i wymaga� 4,5 kW mocy. Colossus II zawiera� 4500 lamp i by� niezwykle szybki, jak na swoje czasy. Dane z dziurkowanej ta�my telegraficznej by�y odczytywane czytnikiem optoelektrycznym z pr�dko�ci� 5000 znak�w na sekund�. Ta�ma kr��y�a w zamkni�tej p�tli - ka�dy obieg p�tli odpowiada� jednej iteracji programu. Taktowanie pracy maszyny by�o rozwi�zane do�� oryginalnie - by�o mianowicie narzucane przez perforacj� (ta�ma telegraficzna zawiera dodatkowy, sz�sty rz�d otwork�w dla synchronizacji).

Rysunek 5 Colossus II

1945 - W brytyjskim National Physical Laboratory (NPL) utworzono sekcj� matematyczn�, do zada� kt�rej nale�a�y m.in. "badania nad mo�liwo�ciami zastosowania automatycznego sprz�tu telefonicznego do oblicze� naukowych". W sekcji matematycznej rozpocz�to prace studialne nad przysz�ym komputerem ACE - Automatic Computing Engine. G��wnymi za�o�eniami ACE by�y: ci�g�a pami�� (bez podzia�u na pami�� programu i danych), wielka cz�stotliwo�� taktowania (1 MHz!), maksymalna prostota sprz�tu i realizacja wi�kszo�ci funkcji przez gotowe modu�y oprogramowania. Znaczenie projektu ACE polega na tym, �e opr�cz rozwa�a� nad rozwi�zaniami konstrukcyjnymi i funkcjonalnymi zastanowiono si� nad zakresem praktycznych problem�w, odpowiednich dla komputera. W p�niejszym okresie prasa pisa�a: "ACE PRZYSPIESZY LOTY ODRZUTOWC�W. Brytyjski wynalazek 'Ace', powszechnie nazywany m�zgiem elektronowym, zaowocuje rewolucyjnymi zmianami w aerodynamice, umo�liwiaj�cymi loty samolot�w z pr�dko�ciami znacznie przewy�szaj�cymi pr�dko�� d�wi�ku". Kiedy w pocz�tku lat pi��dziesi�tych uruchomiono pierwszy prototyp, wielokrotne modyfikacje i zmiany sprawi�y, �e komputer okaza� si� przekomplikowany i udziwniony. Biblioteki oprogramowania wymaga�y napisania od nowa, a ca�o�� ust�powa�a manchesterskiemu Mark I i komputerom ameryka�skim.
1946 - Powsta� s�ynny ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer), skonstruowany przez Johna W. Mauchly'ego i J. Presper Eckerta z Wydzia�u In�ynierii Uniwersytetu Pensylwanii (prace rozpocz�to w 1943). Komputer zajmowa� pomieszczenie 12 na 6 m. Sk�ada� si� z 42 szaf z blachy stalowej - ka�da mia�a 3 m wysoko�ci, 60 cm szeroko�ci i 30 cm g��boko�ci. Ca�kowicie lampowy ENIAC (19000 lamp szesnastu typ�w) m�g� wykonywa� do 100000 operacji na sekund�. Ma�o znany jest fakt, �e ENIAC pos�ugiwa� si� systemem dziesi�tnym, co t�umaczy wielk� ilo�� lamp; do zapami�tania jednej cyfry maszyna potrzebowa�a dziesi�ciu lamp (podw�jnych triod). Program by� kodowany w postaci do��czanych tablic funkcyjnych. Na zdj�ciu wida� programist� przy pracy


Rysunek 6 ENIAC

Podstawowym jego zadaniem mia�a by� praca dla Ballistic Research Laboratory: obliczanie tablic dla artylerii, podaj�cych parametry trajektorii pocisku w zmiennych warunkach. Pod��czano nawet specjalizowane urz�dzenia do wprowadzania parametr�w ruchu itp. P�niej ENIAC by� wykorzystywany mi�dzy innymi do oblicze� zwi�zanych z programem budowy bomby wodorowej, projektowania tuneli aerodynamicznych, a nawet do obliczenia warto�ci liczby pi z dok�adno�ci� do tysi�ca miejsc po przecinku. Amerykanie, z wrodzon� sobie skromno�ci�, �wi�towali 50 lat od jego uruchomienia jako pi��dziesi�ciolecie komputera. 1947 - William B. Shockley, John Bardeen i Walter H. Brattain z Bell Laboratories zbudowali pierwszy dzia�aj�cy tranzystor. Teoretyczne podstawy zosta�y opracowane przez niemieckiego fizyka Juliusa Lilienfelda w roku 1928. Pierwsze tranzystory bipolarne by�y wykonywane technologi� ostrzow� z germanu. Podk�ad by� baz�, a kolektor i emiter ostrzami przytkni�tymi do kryszta�u jak najbli�ej siebie, tak, aby wytwarzane przez nie obszary domieszkowane nie styka�y si�


Rysunek 7 Pierwszy dzia�aj�cy tranzystor

- Frederick Williams z Uniwersytetu Manchester opracowa� lamp� pami�ciow�. Lampa pami�ciowa jest odmian� lampy oscyloskopowej, w kt�rej mo�liwe jest odczytanie kt�ry fragment luminoforu zosta� wcze�niej pobudzony (luminofor utrzymuje przez pewien czas sw�j �adunek elektryczny). Lampa Williamsa mog�a s�u�y� jednocze�nie jako pami�� i jako urz�dzenie kontrolne - binarna zawarto�� kom�rek pami�ci jest widoczna jako rz�dy jasnych (1) i ciemnych (0) plamek.
- W USA uruchomiono pierwsze publiczne po��czenie telekomunikacyjne za po�rednictwem sta�ej radiolinii mikrofalowej, mi�dzy Nowym Jorkiem i Filadelfi�. Rok p�niej do��czono tak�e Pittsburgh. ��cze radioliniowe pozwala�o na jednoczesn� transmisj� w 40 kana�ach telefonicznych lub 800 telegraficznych.
1948 - Na uniwersytecie Manchester rozpocz�to budow� maszyny Mark I, pierwszego komputera mog�cego wykonywa� po kolei wiele program�w bez konieczno�ci prze��cze� i przer�bek. Ju� pierwsza wersja komputera, SSEM (Small-Scale Experimental Machine), nazwana przez konstruktor�w "the baby" (na zdj�ciu) od pocz�tku by�a konstruowana z za�o�eniem, �e przed wykonaniem program i dane b�d� �adowane do pami�ci operacyjnej. Pami�ci� masow� by�o urz�dzenie typu b�bnowego, natomiast dynamiczna pami�� operacyjna dzia�a�a na lampie pami�ciowej Williamsa.


Rysunek 8 Pierwsza wersja komputera SSEM

- W Warszawie powsta�a Grupa Aparat�w Matematycznych przy Pa�stwowym Instytucie Matematycznym. Przez p�tora roku GAM nie mia� nawet lokalu - miasto by�o zburzone.
- Norbert Wiener opublikowa� prac� pt. Cybernetics or Control of Communication in Animal and Machine (Cybernetyka albo Technika Sterowania Zwierz�ciem i Maszyn�). W gruncie rzeczy nie by�o to dzie�o zbyt odkrywcze, tym niemniej zapocz�tkowa�o solidne badania nad procesami przekazywania informacji i reakcj� uk�adu na bodziec.
1949 - Pojawi�y si� pierwsze obwody drukowane. Zamiast pl�taniny r�cznie lutowanych przewod�w mi�dzy ko�c�wkami element�w zastosowano po��czenia w postaci pask�w miedzianej folii na pod�o�u z materia�u izolacyjnego. Z pocz�tku �cie�ki przewodz�ce naklejano na p�ytk� z laminatu papierowego. Potem zastosowano laminat jednostronnie pokryty miedzi�, w kt�rym chemicznie wytrawiano potrzebny uk�ad po��cze�. Obwody drukowane pozwoli�y na zmniejszenie wymiar�w i masy urz�dze� elektronicznych, a tak�e na uproszczenie i zmniejszenie koszt�w produkcji seryjnej. Min�o wiele lat, a nadal wszystkie elementy naszych komputer�w s� po��czone obwodami drukowanymi. Tyle, �e �cie�ki s� niezwykle drobne, a same p�yty sk�adaj� si� z wielu warstw z po��czeniami.
1950 - Dr Yoshiro Nakamatsu z Uniwersytetu Tokijskiego skonstruowa� nap�d dysk�w elastycznych i przeznaczon� do niego o�miocalow� dyskietk�. IBM natychmiast wykupi� prawa do wynalazku.
- Maurice Wilkes stworzy� koncepcj� komputera mikroprogramowalnego, w kt�rym ca�a wewn�trzna organizacja przep�ywu danych i lista rozkaz�w jest zdefiniowana przez wymienialny program uk�ad�w sterowania. Dla odr�nienia od "prawdziwych" program�w, jest on nazywany mikroprogramem. G��wnym zastosowaniem maszyn mikroprogramowalnych jest praktyczne testowanie koncepcji rozbudowanych uk�ad�w cyfrowych (w tym nowych komputer�w), czyli emulacja. Ten cz�sto nadu�ywany termin oznacza, �e sprz�t uniwersalnej maszyny dok�adnie realizuje funkcje urz�dzenia projektowanego. Je�eli robi to oprogramowanie komputera uniwersalnego, jest to symulacja.
- W Warszawskim GAM dr Romuald Marczy�ski pracowa� nad Elektroniczn� Maszyn� Automatycznie Licz�c� EMAL.
1951- J. Presper Eckert i John Mauchly, pracuj�cy dla korporacji Remington Rand, uko�czyli prace nad maszyn� UNIVAC-1. UNIVAC pos�ugiwa� si� systemem dziesi�tnym. Uznano go za pierwszy komputer, normalnie dost�pny na rynku (o kilka miesi�cy wyprzedzi� Ferranti Mark I). Poza tym UNIVAC by� pierwszym komputerem, kt�ry potrafi� przetwarza� pliki tekstowe. Mo�liwo�ci w tej dziedzinie by�y co prawda skromne (nie by�o mo�liwo�ci pracy w trybie konwersacyjnym), ale w�wczas robi�y du�e wra�enie. Z UNIVACem wi��e si� pierwszy "robal" komputerowy. By� nim pospolity mol, �eruj�cy na bawe�nianych oplotach przewod�w, kt�ry unieruchomi� maszyn� dostawszy si� mi�dzy styki przeka�nika. C�, post�p wymaga ofiar.
- Walter Sprick opracowa� pierwszy system automatycznego odczytu pisma przez komputer. Zastosowa� specjalny "komputerowy" kr�j czcionek, kt�re by�y rejestrowane przez uk�ad optoelektroniczny, analizuj�cy kilka pionowych pas�w z obrazu znaku. Ich przedziwny kszta�t uwydatnia� r�nice w powsta�ych wzorach.
- P�n� jesieni� wszed� do produkcji seryjnej zmodernizowany Manchester Mark I - jako Ferranti Mark I. By� zbudowany z 4000 lamp, 2500 kondensator�w i 1500 opornik�w. Jego pami�� b�bnowa mia�a pojemno�� 650000 bit�w. Dodawanie trwa�o 1,2, a mno�enie 2,2 milisekundy. Zajmowa� dwie szafy, d�ugo�ci oko�o 5 m, g��boko�ci 1 i wysoko�ci oko�o 2 m. Pob�r mocy wynosi� 27 kilowat�w.
1952 - In�ynier G.W. Dummer z Royal Radar Establishment postulowa� budow� blok�w funkcjonalnych w postaci zminiaturyzowanych, hermetycznych modu��w, bez u�ycia kabli po��czeniowych. Mo�na by nazwa� je uk�adami scalonymi. I rzeczywi�cie - w ci�gu kilku lat wielu producent�w sprz�tu zacz�o produkowa� w ten spos�b cz�sto powtarzaj�ce si� uk�ady. Z pocz�tku u�ywano zwyk�ych element�w elektronicznych, p�niej pojawi�y si� uk�ady, wykonywane technik� monta�u powierzchniowego na szklanych p�ytkach drukowanych. Technika ta jest stosowana do dzi� w produkcji ma�ych serii uk�ad�w scalonych. Takie uk�ady, ��cz�ce struktury typowych obwod�w scalonych z elementami dyskretnymi nazywa si� uk�adami hybrydowymi.


Rysunek 9 Modu� wzmacniacza operacyjnego, produkcji firmy Telefunken

- Na uniwersytecie w Manchester powsta� program AUTOCODE, przeznaczony dla komputera Ferranti Mark I. Program, napisany przez Alicka Glennie, t�umaczy� formu�y matematyczne na binarne dane i rozkazy maszynowe. By� to pierwszy j�zyk programowania wysokiego poziomu.
- Na Uniwersytecie Princeton uko�czono prace nad komputerem EDVAC (Electronic Discrete Variable Computer). By� to pierwszy komputer wykorzystuj�cy pami�ci ta�mowe. Ich zalet� by�a niezawodno�� i pojemno��, niepor�wnanie wy�sze od ta�m papierowych lub b�bn�w magnetycznych.
- Na Politechnice Kijowskiej powsta� MESM - pierwszy radziecki komputer, nadaj�cy si� do zastosowa� praktycznych. G��wnym konstruktorem by� prof. Liebiediew.


Rysunek 10 Liebendiew przy konsoli MESM

Liebiediew (na drugim planie) przy konsoli MESM. Komputer by� szeroko wykorzystywany w programie kosmicznym. �r�d�a rosyjskie podaj�, �e w Moskwie w roku 1947 powsta� lampowy komputer M-1, ale wydaje si� �e by� on wy��cznie urz�dzeniem eksperymentalnym. Nie wiadomo czy dzia�a�, jakie wykonywa� operacje - s�owem: strogo siekretno. W MIT opracowano pierwsze obrabiarki sterowane numerycznie.
1953 - W MIT opracowano pami�� operacyjn� na rdzeniach ferrytowych. By�a ona przeznaczona dla wojskowego komputera Whirlwind (AN/FSQ-7). W pami�ci ferrytowej ka�demu bitowi odpowiada jeden rdze� ferrytowy w kszta�cie pier�cienia. Uzwojenie zapisuj�ce magnesuje pier�cie� zale�nie od kierunku pr�du w uzwojeniu. Kierunek namagnesowania oznacza cyfr� binarn�. Przy odczycie strumie� magnetyczny pier�cienia indukuje napi�cie w uzwojeniu odczytuj�cym. Rdze� ulega przy tym rozmagnesowaniu, zatem przy ka�dym cyklu trzeba od�wie�y� informacj�. Du�� zalet� pami�ci ferrytowych by�y wymiary, masa i pob�r mocy wielokrotnie mniejsze ni� przeka�nik�w, przerzutnik�w lampowych czy innych rozwi�za�. Opr�cz tego pami�� ferrytowa jest nieulotna - trzyma informacj� po wy��czeniu zasilania (pami�ci naszej Mery-400 potrafi�y nawet przez tydzie�). Z tego w�a�nie powodu pami�ci ferrytowe bardzo d�ugo by�y stosowane w lotniczych komputerach pok�adowych. Je�eli po wypadku pami�� ocala�a, mo�na by�o j� w��czy� i odtworzy� stan komputera w ostatnich chwilach przed przerwaniem pracy. Ostatnim znanym mi przypadkiem, w kt�rym skorzystano z takiej mo�liwo�ci, by�a katastrofa Challengera. Pami�ci ferrytowe typu ROM (Read -Only Memory) przez d�ugi czas mia�y niezr�wnany stosunek pojemno�ci do obj�to�ci. Trick polaga� na tym, �e pami�� taka zawiera�a tylko tyle rdzeni, ile bit�w mia�a jedna jej kom�rka. Rdzenie by�y namagnesowane na sta�e. Zawarto�� kom�rek programowano w procesie produkcji. Je�li bit na kt�rej� pozycji mia� by� jedynk�, odpowiadaj�cy mu przew�d by� przewlekany przez odpowiedni rdze�. Je�li mia� by� zerem - przew�d po prostu go omija�. Tak� pami��, znan� jako "core rope", szeroko stosowano w komputerach pok�adowych samolot�w i statk�w kosmicznych. Konstrukcj� pami�ci na rdzeniach ferrytowych szybko udoskonalono tak, �e na d�ugo zosta�a bez konkurencji. Dzi�ki wyrafinowanym uk�adom sterowania uzwojenia zredukowano do trzech przewod�w, przechodz�cych przez �rodek pier�cienia. O kierunku namagnesowania decydowa�y zale�no�ci czasowe mi�dzy impulsami w przewodach. Opr�cz tego rdzenie zmniejszono do granic mo�liwo�ci - w latach siedemdziesi�tych produkowano matryce pami�ci o pojemno�ci 16 tysi�cy s��w, na rdzeniach o �rednicy 0.1 mm. Poza tym, w roku 1953 na �wiecie pracowa�o oko�o 100 komputer�w. Informacja ta pochodzi z kraju dla kt�rego �wiat zaczyna si� pod Bostonem, a ko�czy ko�o San Francisco, wi�c chyba nale�y potraktowa� j� z przymru�eniem oka
1954 - Pojawi� si� pierwszy komputer zaprojektowany specjalnie dla si� powietrznych USA. Skonstruowana przez MIT maszyna Whirlwind II, o kodowej nazwie AN/FSQ-7, powsta�a dla systemu obrony powietrznej SAGE (Semi-Automatic Ground Environment). System ��czy� setki stacji radarowych w sie�, obs�ugiwan� przez komputery. Pojedy�czy AN/FSQ-7 by� zbudowany z 55 000 lamp i 13 000 tranzystor�w. Typowa instalacja komputera wa�y�a oko�o 140 ton.
- W GAM w Warszawie uruchomiono analogowy komputer ARR (Analizator R�wna� R�niczkowych). ARR zawiera� ponad 400 lamp elektronowych. By� niezbyt udany, ale traktowano go bardziej jako "rozgrzewk�" ni� jako urz�dzenie u�ytkowe. Zesp� konstruktor�w (Leon �ukaszewicz, Andrzej �azarkiewicz, J. �awrynowicz, Andrzej �witalski oraz Antoni Ostrowski) zosta� uhonorowany Nagrod� Pa�stwow� II stopnia.
- W laboratoriach firmy Texas Instruments zosta� skonstruowany tranzystor krzemowy - znacznie sprawniejszy i �atwiejszy w produkcji od tranzystor�w germanowych.
- Ameryka�ski suborbitalny samolot bezpilotowy G-26 Navaho (oznaczenie kodowe X-10) wykona� pierwszy w historii lotnictwa ca�kowicie automatyczny lot, zako�czony udanym l�dowaniem. By�o to zapewne szczytowe (i ostatnie) osi�gni�cie programowalnych maszyn analogowych. G-26 by� pomy�lany jako mi�dzykontynentalny �rodek przenoszenia broni j�drowej, zatem po wprowadzeniu do uzbrojenia rakiet balistycznych projekt zosta� skasowany.
- W Bell Laboratories zbudowano urz�dzenie Dataphone, s�u��ce do dwukierunkowej transmisji danych binarnych przez zwyk�� lini� telefoniczn�. Dataphone, b�d�cy po prostu pierwszym modemem, mia� pr�dko�� transmisji 50 bod�w.
1955 - W Instytucie im. Weizmana uruchomiono pierwszy izraelski komputer WEIZAC. Wiadomo o nim tylko to, �e by� przeznaczony dla przemys�u zbrojeniowego.
- Na Uniwersytecie Manchester powsta� dzia�aj�cy prototyp tranzystorowego komputera Mk. II.
- W IBM powsta� model 704, pierwszy komputer, kt�rego procesor m�g� wykonywa� operacje zmiennoprzecinkowe. Z wynikiem 5000 operacji na sekund� by�a to jedna z szybszych maszyn cyfrowych na �wiecie.
- Brytyjska firma EMI wyprodukowa�a pierwszy seryjny skaner do zamiany fotografii na posta� cyfrow�. Skaner by� urz�dzeniem typu b�bnowego; fotografia musia�a by� przymocowana do wiruj�cego szklanego b�bna, wewn�trz kt�rego znajdowa�a si� lampa pod�wietlaj�ca. G�owica fotooptyczna by�a mechanicznie przesuwana wzd�u� b�bna. Trzeba jeszcze doda� �e skaner odczytywa� obrazy kolorowe; g�owica mia�a cztery kana�y optyczne - dla trzech barw podstawowych i czerni.
1956 - Na MIT rozpocz�to pr�by komunikowania si� z komputerem w trybie konwersacyjnym przy pomocy klawiatury alfanumerycznej.
- W Dartmouth College, New Hampshire, odby�a si� pierwsza konferencja na temat sztucznej inteligencji.
- W IBM rozpocz�to realizacj� projektu STRETCH, czyli budowy superkomputera wektorowego IBM 7030. Komputer r�wnoleg�y jest przeznaczony do szybkiego przetwarzania wielkich ilo�ci danych. Takie komputery maj� wiele r�wnoleg�ych procesor�w, wykonuj�cych dan� operacj� od razu na du�ej porcji danych. Ich odmian� s� komputery wektorowe kt�re wykonuj� operacje jednocze�nie na tablicach danych. Komputery o budowie klasycznej (z jednym lub wieloma niezale�nymi procesorami) nazywa si� skalarnymi. Du�e zainteresowanie komputerami r�wnoleg�ymi wykazywa�y ko�a wojskowe Zwi�zku Sowieckiego i USA, g��wnie z powodu mi�dzykontynentalnych rakiet balistycznych. Pociski te s� w�a�ciwie niekierowane - nap�d dzia�a tylko kilka minut po starcie. Dalej lec� daleko poza zasi�giem namierzania, spory kawa�ek drogi poza atmosfer�, zatem o jakimkolwiek naprowadzaniu nie ma mowy. Aby uzyska� przyzwoit� celno�� na dystansie wielu tysi�cy kilometr�w trzeba dysponowa� aktualnym modelem czynnik�w wp�ywaj�cych na lot rakiety.
- Zbudowano pierwsz� seryjn� jednostk� pami�ci dyskowej IBM 305 RAMAC. No�nikiem pami�ci by�o 50 aluminiowych dysk�w, pokrytych emali� magnetyczn�, wiruj�cych na wsp�lnej osi. Nowo�ci� by�y g�owice. Zastosowano uniwersalne g�owice zapisuj�co - odczytuj�ce, po jednej na ka�d� stron� dysku. By�y one umieszczone na ruchomym "grzebieniu", kt�rego "z�by" wchodzi�y mi�dzy dyski. Ka�de ustabilizowane po�o�enie g�owic pozwala�o jednocze�nie czyta� i zapisywa� w zespole �cie�ek - po jednej z ka�dej strony ka�dego dysku. Taki zesp� �cie�ek nazwano cylindrem. RAMAC by� znacznie szybszy i pojemniejszy (ca�e 5 megabajt�w !) od dotychczasowych konstrukcji z zespo�ami nieruchomych g�owic. W tych ostatnich g�owic musia�o by� tyle co �cie�ek, co ogranicza�o ilo�� dysk�w do jednego.
- W Warszawie zmar� Jan �ukasiewicz, wynalazca odwr�conej notacji polskiej (RPN - Reverse Polish Notation). Nie za bardzo wiem, czemu w�a�ciwie "odwr�conej". Zapis tradycyjny jest dobry na papierze: "2+2=" i co� tam wychodzi. RPN to logiczny zapis tego, jak to robimy, kt�ry mo�na da� do wykonania maszynie: bierze si� jeden sk�adnik (2), nast�pnie drugi (2), a potem wykonuje potrzebn� operacj� (+) i otrzymuje wynik (pi��?).
1957 - Holenderska firma Hollandse Signaalapparaten zaprezentowa�a pierwszy praktycznie dzia�aj�cy system kontroli ruchu lotniczego, nazwany SATCO (Signaal Automated Air Traffic Control). By� to system eksperymentalny, kt�rego g��wnym zadaniem by�o zidentyfikowanie podstawowych problem�w, ale zastosowany operacyjnie w latach 1959 - 1962 sprawdzi� si� w praktyce jako narz�dzie wspomagania kontroli proceduralnej. Specjalnie zaprojektowany komputer Signaal SATCO zawiera� 8100 tranzystor�w i 30000 diod. Odznacza� si� niezwyk��, jak na owe czasy, niezawodno�ci�: w ci�gu 18000 godzin pracy uszkodzeniu uleg�o 23 tranzystory, jedna dioda i opornik.
- Wystrzelono pierwszego sztucznego satelit� Ziemi - Sputnika 1 (s�owo to oznacza towarzysza, wsp�podr�nego). Wydarzeniu temu przypisuje si� rozmaite skutki - kulminacj� "zimnej wojny", pocz�tek ery satelit�w telekomunikacyjnych, impuls do prac nad sieci� wymiany danych mog�c� nie obawia� si� ataku atomowego ze strony ZSRR, itp. Fakt, �e od tej pory �wiat nie jest ju� taki jak dawniej. Bezpo�rednim nast�pstwem lotu Sputnika by�o wyodr�bnienie projektu orbitalnego Vanguard z programu mi�dzykontynentalnych pocisk�w balistycznych. Z tej okazji w Waszyngtonie powsta�o pierwsze centrum komputerowe dla obs�ugi lot�w orbitalnych. O�rodek RTCC (Real-Time Computing Center) by� wyposa�ony w pojedynczy komputer IBM 704. Innym, troch� niespodziewanym skutkiem, by�o zaobserwowanie dopplerowskiego odstrojenia sygna��w radiowych satelity, co zaowocowa�o opracowaniem pierwszych satelitarnych system�w nawigacyjnych.
- Zesp� programist�w IBM uko�czy� prace nad pierwsz� wersj� uniwersalnego j�zyka programowania FORTRAN (Formulae Translator).
- W USA po raz pierwszy organizacje praw obywatelskich wygra�y proces s�dowy z operatorami sieci telefonicznych. Ot� regulaminy sieci, a za nimi przepisy federalne, nie dopuszcza�y instalowania �adnych "cia� obcych" na aparacie telefonicznym (co dopiero na samej linii...). Zabronione by�y nawet plastykowe nak�adki na mikrofon (tzw. Hush-a-phones - �wczesne mikrofony bardzo g�o�no reagowa�y na oddech). W rezultacie oficjalnie dopuszczono nie tylko nak�adki, ale tak�e automatyczne sekretarki, przystawki g�o�nom�wi�ce, a p�niej tak�e modemy, po��czone z telefonem indukcyjnie albo akustycznie. Wiele lat p�niej (1983 ?) Polska Poczta, Telegraf i Telefon (mamu�ka Telekomunikacji Polskiej SA) zosta�a zmuszona do podobnej kapitulacji, i to pod naciskiem posiadaczy komputerk�w domowych.
1958 - Jack St Clair Kilby z Texas Instruments wynalaz� monolityczny uk�ad scalony. Pierwszy uk�ad scalony Kilby'ego zawiera� pi�� element�w na kawa�ku germanu o wymiarach p� na p� cala.
- Uruchomiono pierwsz� polsk� maszyn� cyfrow�, XYZ. Wykonywa�a ona oko�o 800 operacji na sekund�. Architektura komputera by�a wzorowana na IBM 701, a cz�ci procesora pochodzi�y z radzieckiego BESM. Pami�� by�a zrealizowana na akustycznych liniach op�niaj�cych (rurach rt�ciowych), pracuj�cych w p�tli sprz�enia zwrotnego. S�owo danych kr��y�o "w k�ko", zupe�nie tak. jak powstaje wycie w g�o�niku, do kt�rego do��czono wzmacniacz z pracuj�cym w fazie mikrofonem. Zeby odczyta� zawarto�� pami�ci z lini� op�niaj�c�, nale�a�o precyzyjnie "trafi�" w pocz�tek s�owa. Pami�� zosta�a skonstruowana przez Romualda Marczy�skiego i Henryka Furmana, a nast�pnie udoskonalona przez Zygmunta Sawickiego i Jerzego Da�d�.
- Ukrai�ski konstruktor, prof. Brusiencow zbudowa� unikalny komputer "trinarny", nazwany Setun. Logika tr�jkowa uwzgl�dnia�a opr�cz logicznego "0" i "1" jeszcze poziom po�redni, zatem ka�dy element m�g� przyj�� trzy stany: 0, 1 i 2. Cech� charakterystyczn� jednostki arytmetyczno - logicznej tej konstrukcji by�a minimalna liczba lamp elektronowych - operacje by�y wykonywane przez obwody bierne, zbudowane z diod i element�w ferromagnetycznych. Zdaje si�, �e poza Brusiencowem nikt wi�cej nie pr�bowa� takiej architektury.
- We Francji firma Bull zbudowa�a pierwszy francuski superkomputer Gamma 60. By�a to maszyna typu wektorowego, i to ju� wielozadaniowa (mog�ca jednocze�nie realizowa� wiele program�w), co daje francuskim in�ynierom drugie miejsce po USA. Gamma 60 oficjalnie by�a przeznaczona na rynek cywilny, ale wi�kszo�� z wyprodukowanych 19 egzemplarzy obs�ugiwa�o francuski program budowy broni j�drowej.
1959 - NASA rozpocz�a prace nad skomputeryzowanym systemem obs�ugi lot�w orbitalnych programu Mercury. G��wnym wykonawc� zosta�o (oczywi�cie) IBM. System zapewnia� obliczenia parametr�w manewr�w orbitalnych, opracowywanie odebranych danych telemetrycznych i obs�ug� wielu stanowisk roboczych kontroler�w naziemnych - wszystko w czasie rzeczywistym. Opracowanie du�ego systemu, z�o�onego z wielu wsp�lnie pracuj�cych komputer�w r�nych typ�w, urz�dze� telekomunikacyjnych i diagnostycznych, mia�o wielkie znaczenie dla p�niejszych prac nad sieciami komputerowymi. Wiele z zastosowanych w�wczas technik jest w u�yciu do dzi�. Pionierski charakter mia�o tak�e opracowanie i zastosowanie r�wnoleg�ej pracy systemu rezerwowego. Zabezpieczenie by�o podw�jne: w razie awarii obu system�w pozostawa� jeszcze uproszczony system awaryjny, mog�cy realizowa� najniezb�dniejsze funkcje.
- W Warszawie utworzono Zak�ad Aparat�w Matematycznych (ZAM), w roku 1962 przekszta�cony w Instytut Maszyn Matematycznych.
- Zbudowano IBM 709 - ostatni seryjny komputer lampowy, zbudowany z 20000 lamp elektronowych. Model 709 by� szeroko wykorzystywany przez NASA i si�y powietrzne USA. P�niej by� on produkowany w wersji tranzystorowej jako IBM 7090 (20000 tranzystor�w). Wersja wojskowa, przeznaczona dla systemu wczesnego ostrzegania BMEWS (Ballistic Missile Early Warning System) u�ywa�a do trzech mniejszych maszyn IBM 1410 do obs�ugi kana��w wej�cia i wyj�cia.
- Powsta� pierwszy standard automatycznego wprowadzania danych z papierowego orygina�u. ERMA (Electronic Recording Method for Accounting) odczytywa�a znaki pisarskie przesuwaj�ce si� pod kolumn� pi�ciu element�w fotooptycznych.
1960 - Brytyjska firma Decca opracowa�a pok�adowy komputer nawigacyjny Omnitrac Mk. 1 A, pozwalaj�cy na automatyczny lot po zaprogramowanej trasie. Omnitrac pobiera� dane danych z uk�adu inercjalnego, odbiornika VOR, radiokompasu i radiowysoko�ciomierza. Zaskakuj�ce w nim by�y wymiary (ca. p�l dzisiejszego PC) i to, �e mia� miniaturow� pami�� b�bnow�. Pomimo rezerwy, z jak� w�wczas traktowano pok�adowe urz�dzenia cyfrowe, zosta� zastosowany na pasa�erskim VC-10 i bombowcach Vulcan i Victor.
- W Morris w stanie Illinois uruchomiono pierwsz� komputerow� central� telefoniczn� sieci AT&T. Centrala typu 1ESS mog�a obs�u�y� do 128000 abonent�w.
- Zesp� Johna McCarthy'ego z Massachusetts Institute of Technology uko�czy� interpretowany j�zyk programowania LISP (LISt Processing), przeznaczony do prac nad sztuczn� inteligencj�. Z�o�liwi t�umaczyli LISP na Lots of Irritating and Stupid Parenthesis (mrowie denerwuj�cych i g�upich nawias�w).
- W Polsce zesp� in�ynier�w Zak�adu Aparat�w Matematycznych stworzy� dla maszyn XYZ i ZAM j�zyk SAKO (System Automatycznego Kodowania), swoisty "polski Fortran". Przegl�da�em kiedy� czyje� notatki z kursu SAKO - by� trudniejszy, ale lepszy i na pewno szybszy w programowaniu od Fortrana.
- We wroc�awskich zak�adach Elwro zbudowano pierwszy w�asny komputer, produkowany p�niej jako ODRA-1001.
- Opracowano j�zyk ALGOL (ALGOrythmic Language), zorientowany na zastosowania matematyczne.
- Digital Equipment Corp. wypu�ci�a na rynek komputer PDP-1 (Programmable Data Processor), kt�ry jako pierwszy otrzyma� terminal ekranowy jako konsol� operatora. Do dzi� typ terminala ekranowego okre�la si� wed�ug odpowiadaj�cego mu modelu DEC. Terminale VT-52 i VT-100 (VT - Video Terminal) spotyka si� w ka�dym zak�tku �wiata.
- W AT&T (American Telephones & Telegraph - cz�� Bella) po 10 latach prac wyprodukowano pierwszy komercyjnie dost�pny modem Dataphone. Modem m�g� pracowa� z pr�dko�ci� od 45 do 2400 bod�w.
1961 - W USA wprowadzono do u�ytku pierwsze komputerowe systemy, umo�liwiaj�ce wprowadzanie danych bezpo�rednio z ekranu wska�nika radarowego (pierwotnego i wt�rnego). Kontroler wskazywa� symbol samolotu, pochodz�cy z radaru wt�rnego, a komputer (IBM 650) wy�wietla� kod samolotu, wysoko�� i wyliczona pr�dko��. Je�eli kod odpowiada� pozycji z rozk�adu lub innemu planowi lotu, wprowadzonemu do systemu, komputer podawa� skr�cony plan lotu i inne dost�pne dane. Pocz�tkowo cele wskazywano przy pomocy par klawiszy, odpowiadaj�cych wsp�rz�dnym "kolumna - wiersz" na ekranie. P�niej powszechnie stosowano pochodz�cy z system�w wojskowych "pistolet �wietlny", kt�ry po zmniejszeniu do rozmiar�w mniejszych od Colta model 1911 by� powszechnie znany jako pi�ro �wietlne. Pi�ro �wietlne podawa�o wsp�rz�dne wskazanego nim �wiec�cego elementu zobrazowania na zasadzie skojarzenia miejsca, w kt�rym znajdowa� si� rysuj�cy obraz promie� z momentem wychwycenia �wiat�a przez fotoelement na czubku pi�ra.
- Opracowanie j�zyka COBOL (COmmon Business-Oriented Language).
- Na MIT (Massachusetts Institute of Technology) Fernando Corbato rozpocz�� prace nad teori� wielozadaniowych i wielostanowiskowych system�w operacyjnych z podzia�em czasu. System operacyjny z podzia�em czasu wykonuje jednocze�nie wiele program�w w ten spos�b, �e ka�demu z nich pozwala korzysta� z zasob�w komputera sekwencyjnie, w pewnych przedzia�ach czasu. Po up�ywie tego czasu stan procesu jest zapami�tywany, i system zabiera si� za nast�pny program wed�ug "rozdzielnika". Ka�dy program "my�li" �e ma ca�y system do wy��cznej dyspozycji, z tym, �e dzia�a on szybciej lub wolniej, zale�nie od ilo�ci realizowanych zada�.
- Pracuj�cy na uniwersytecie Los Angeles litewski in�ynier, Algirdas Avizienis, zaprojektowa� 32 - bitowy komputer STAR, przeznaczony pierwotnie dla bezza�ogowych sond kosmicznych dalekiego zasi�gu. STAR nie wymaga� komputera rezerwowego, poniewa� by� "samonaprawialny" (STAR - Self Testing And Repair). Ka�dy blok funkcjonalny mia� w�asne uk�ady diagnostyczne i blok rezerwowy. Zalet� takiego rozwi�zania by� pob�r energii wielokrotnie mniejszy od r�wnolegle pracuj�cych komputer�w (u�pione bloki rezerwowe nie pobiera�y zasilania). STAR zosta� zbudowany tylko w wersji testowej, ale prace nad nim mia�y wielkie znaczenie dla rozwi�zania wielu problem�w niezawodno�ci p�niejszych system�w komputerowych dla pojazd�w kosmicznych i samolot�w.
1962 - Na s�ynnym ju� uniwersytecie Manchester uruchomiono komputer Atlas, kt�ry ma� praktycznie wszystkie cechy dzisiejszych du�ych stacji roboczych: pami�� wirtualn�, stronicowanie i przeplot pami�ci, wieloprogramowo��, podzia� czasu zada� z wyw�aszczeniem, przetwarzanie potokowe i system przerwa�. Atlas mia� do�� skomplikowany system pami�ci: g��wn� pami�� ferrytow� RAM 16 kilos��w (s�owo 48-bitowe), sprz�one z ni� (co� jak partycja wymiany) cztery pami�ci b�bnowe po 24 kilos�owa, systemowy RAM 1 kilos�owo i systemowa pami�� sta�a (ROM) 8 kilos��w. Zewn�trzn� pami�ci� masow� stanowi�o osiem pami�ci ta�mowych, a p�niej dodatkowo dysk o pojemno�ci 16 megas��w.
- Ameryka�ski in�ynier Nick Holonyak wynalaz� nowy element p�przewodnikowy - diod� elektroluminescencyjn�, czyli �wiec�c� (Light Emitting Diode - LED). LED maj� najwy�sz� sprawno�� ze wszystkich "urz�dze� do �wiecenia" - wyra�nie jarz� si� ju� przy przep�ywie pr�du oko�o 1 mA. Wynalezienie LED da�o pocz�tek technice �wiat�owodowej. �wiat�o jej jest "zimne" - monochromatyczne, czyli �wieceniu nie towarzyszy ciep�o. Jasno�� LED mo�e narasta� lub opada� bardzo szybko, przez co mo�na modulowa� jej �wiecenie, uzyskuj�c wielkie szybko�ci transmisji informacji za pomoc� promienia �wiat�a. Poza tym diody �wiec�ce sta�y si� niezast�pione jako elementy sygnalizacyjne - s� ma�e, oszcz�dne, trwa�e, nie grzej� si�, a ponadto s� odporne na wstrz�sy.
1963 - W firmie IBM powsta� zam�wiony przez NASA komputer dla za�ogowego pojazdu orbitalnego Gemini. Komputer by� w pe�ni tranzystorowy i mia� pami�� ferrytow� o pojemno�ci 4096 kilos��w (s�owo mia�o 39 bit�w). Powstaj�ce oprogramowanie szybko rozros�o si� powy�ej rozporz�dzalnej pami�ci, dodano wi�c jednostk� pami�ci ta�mowej do przechowywania modu��w, u�ywanych tylko w pewnych fazach lotu. Wewn�trzne magistrale by�y szeregowe, wi�c by� dosy� powolny: cykl maszynowy (czas na wykonanie pojedy�czej operacji) trwa� 140 milisekund. Operacja dzielenia zajmowa�a trzy cykle, i trwa�a 420 milisekund - prawie p� sekundy. Wielozadaniowy system operacyjny by� sterowany wy��cznie priorytetami ��da� obs�ugi (tzw. przerwa�), zg�aszanych przez r�ne systemy pojazdu. Komputer by� centralnym ogniwem zintegrowanego systemu zarz�dzania lotem. W czasie lotu orbitalnego Gemini nadrz�dne by�y parametry, wypracowywane przez systemy naziemne, ale autonomiczny system nawigacji i sterowania by� niezb�dny w trakcie planowanego po��czenia z osobno wyniesionym cz�onem nap�dowym Agena. Ca�o�� programu by�a przymiark� do lotu na Ksi�yc. Pionierskie by�y zar�wno manewry orbitalne, jak i zastosowanie komputera cyfrowego z oprogramowaniem, pracuj�cym w czasie rzeczywistym.
- Skonstruowano drukark� wierszow� IBM 1403, mog�c� drukowa� do 600 linii tekstu na minut� (dalekopis oko�o 10 linii/min.). By�a to drukarka �a�cuchowa, z czcionkami umieszczonymi na obwodzie �a�cucha, podobnego do motocyklowego. Zasada dzia�ania by�a zdumiewaj�co podobna do zasady druku w telegrafie Hughesa - �a�cuch czcionkowy pe�ni� rol� ko�a drukuj�cego.
1964 - Ruszy�a seryjna produkcja IBM 360, jednolitego szeregu komputer�w, r�ni�cych si� mo�liwo�ciami i cen�. Standardowy system operacyjny, OS/360, umo�liwia� wieloprogramowo�� z podzia�em czasu w tradycyjnym trybie wsadowym: nale�a�o wprowadzi� programy i dane, uruchomi� program i czeka� na zako�czenie przetwarzania. Wcze�niejsza wsp�praca z NASA spowodowa�a, �e model 360 jako pierwszy komputer na �wiecie dosta� alternatywny system czasu rzeczywistego RTOS/360 (Real-Time Operating System). By�a to taka "ma�a rewolucja", poniewa� dawniejsze komputery te� mog�y pracowa� w czasie rzeczywistym, ale do ka�dego takiego zastosowania trzeba by�o tworzy� specjalizowane procedury, realizuj�ce funkcje systemu operacyjnego (tzw. executive task) Poza tym by� to pierwszy komputer zbudowany g��wnie z uk�ad�w scalonych - hybrydowych modu��w SLT (Solid Logic Technology). Na przek�r tradycji "b��kitnego giganta", IBM 360 by� czarno - czerwony. Z modelu 360 wywodzi si� seria zminiaturyzowanych maszyn 4Pi, szeroko stosowanych jako lotnicze komputery pok�adowe. (m.in. AP-1 z B-52 i wczesnych wersji F-15, oraz AP-101 z wahad�owc�w kosmicznych)
- Digital Equipment Corporation (DEC) rozpocz�a sprzeda� PDP-8, pierwszego seryjnego minikomputera. PDP-8 kosztowa� 16000 dolar�w.
- Uruchomiono pierwszy system rezerewacji bilet�w lotniczych. System SABRE zosta� zbudowany przez IBM dla American Airways. Obejmowa� 65 miast z 2000 terminali, po��czonych liniami telefonicznymi z par� komputer�w IBM 7090.
- Pod koniec roku rozpocz�to pr�by w locie bombowca XB-70A Valkyrie. Samolot by� przeznaczony do przenoszenia broni j�drowej na dystans do 12000 km z dwukrotn� pr�dko�ci� d�wi�ku. Przy jego projektowaniu wi�kszo�� oblicze� przeprowadzono przy pomocy komputer�w. Bez nich stworzenie udanej konstrukcji o takiej ilo�ci pionierskich rozwi�za� by�oby po prostu niemo�liwe. Nale�a�oby si� zastanowi�, czy czasem nie by�o to pierwsze zastosowanie CAD...
- w Walcowni Uniwersalnej Huty �ab�dy przeprowadzono pr�b� zdalnego sterowania optymalnym ci�ciem blach za pomoc� komputera ODRA 1003, zainstalowanego w odleg�ych o ok. 150 km wroc�awskich Zak�adach Elektronicznych ELWRO.
1965 - Amerykanin, Douglas Englebart skonstruowa� myszk�. Thomas E. Kurtz and John Kemeny z Dartmouth College opracowali j�zyk BASIC (Beginners All Purpose Symbolic Instruction Code). - Niemiecki wynalazca dr Rudolf Hell opracowa� metod� fotosk�adu komputerowego. Tekst, opracowywany na ekranie terminala ekranowego. Po zako�czeniu edycji by� rzutowany przez osobny kineskop o du�ej jasno�ci na �wiat�oczu�� klisz�, kt�ra po wywo�aniu i wytrawieniu by�a matryc� dla offsetowej maszyny drukarskiej. Do druku kolorowego opracowywano cztery wersje strony wydawniczej dla czterech podstawowych kolor�w drukarskich: niebieskiego, czerwonego, ��tego i czarnego. No i CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, blacK) - zupe�nie jak dzi�.
- Na Wydziale Elektroradiotechnicznym WAT powsta�o Ko�o Zainteresowa� Cybernetycznych. W latach 60-tych na WAT prowadzonych by� prace nad skonstruowaniem komputera hybrydowego WAT-1001, budow� analizatora cyfrowego r�wna� r�niczkowych JAGA, budow� komputera cyfrowego BINUZ i dydaktycznego komputera przeka�nikowego.
- powsta� ca�kowicie polski komputer KAR-65, konstrukcji Jacka Karpi�skiego.
- Na pok�adzie statku kosmicznego Apollo 1 zainstalowano pierwszy egzemplarz komputera pok�adowego AGC (Apollo Guidance Computer). AGC i jego oprogramowanie powsta�y na Massachusetts Institute of Technology jako rozwini�cie komputera steruj�cego pociskami balistycznymi Polaris. Tranzystorowy AGC Block-1 by� podobny do komputera Polaris, natomiast Block-2 by� zbudowany z uk�ad�w scalonych AGC by� 16 bitowym komputerem z pami�ci� ferrytow� w postaci 36 Ks��w (1Kilo = 1024) pami�ci sta�ej i tylko 2 Ks��w pami�ci operacyjnej. Dodatkowe modu�y programowe by�y �adowane z pami�ci ta�mowej lub transmitowane z Ziemi. Cykl procesora trwa� 11.7 milisekundy. Magistrale wewn�trzne pos�ugiwa�y si� transmisj� szeregow�. Jeden z in�ynier�w NASA okre�li� p�niej AGC jako maszyn� jedyn� w swoim rodzaju, wspania�� i przera�liwie powoln�. W pojazdach Apollo by�o w sumie pi�� tych komputer�w: pojazd g��wny CM - Command Module) mia� zdwojony zestaw AGC, a l�downik ksi�ycowy LEM (Lunar Excursion Module) mia� taki� zestaw plus pojedy�czy komputer awaryjny AGS (Abort Guidance System). AGS zapewnia� mo�liwo�� autonomicznego wyj�cia uszkodzonego LEM z powrotem na orbit� ksi�ycow� i po��czenia z CM. Za�oga Apollo komunikowa�a si� z komputerem przy pomocy terminali DSKY (Display and Keyboard). Proste, czysto numeryczne DSKY wymaga�y wprowadzania polece� i danych w postaci liczb w kodzie oktalnym. Funkcje nawigacji i sterowania AGC obejmowa�y obliczanie na bie��co danych, potrzebnych do wykonania nakazanych manewr�w. Dane by�y wypracowywane na podstawie uk�adu bezw�adno�ciowego i optycznych namiar�w cia� niebieskich. Wyniki mia�y posta� r�nic pr�dko�ci liniowej w trzech osiach. Dane te mo�na by�o zaakceptowa�, r�cznie skorygowa� z DSKY, albo za�adowa� drog� radiow� z naziemnego o�rodka kierowania lotem. W nakazanym czasie komputer precyzyjnie uruchamia� i zatrzymywa� odpowiednie silniki manewrowe.
1966 - W Amsterdamie uruchomiono skomputeryzowan� wersj� systemu kontroli ruchu lotniczego SATCO II. W odr�nieniu od innych rozwi�za�, SATCO II nie wy�wietla� danych na terminalach ekranowych, ani nie drukowa� pask�w post�pu lotu. Post�p lotu by� zobrazowany na tablicy, z�o�onej z p�l, odpowiadaj�cych paskom. Zapisy na paskach by�y elektromechanicznymi licznikami, sterowanymi z komputera. Takie rozwi�zanie przyj�to w celu zabezpieczenia si� przed utrat� danych w przypadku awarii zasilania. System pracowa� operacyjnie do 1981 roku.
- W Instytucie Maszyn Matematycznych (do 1962 r. Zak�ad Aparat�w Matematycznych) uruchomiono komputer ZAM-41. Wraz z komputerem opracowano wielozadaniowy system operacyjny OS/141, translator j�zyka COBOL i system operacyjny czasu rzeczywistego TRAN. Ten ostatni powsta� we wsp�pracy z lnstytutem Technicznym Wojsk Lotniczych, kt�ry by� jednym z pierwszych u�ytkownik�w systemu. Niestety, seryjna produkcja ZAMa by�a obarczona typowo polsk� dolegliwo�ci� - przemys� nie by� zainteresowany, wi�c komputery majsterkowano w warsztatach Instytutu.
- W Instytucie Matematyki w Nowosybirsku powsta� komputer r�wnoleg�y Minsk-222.
1967 - W Bell Laboratories rozpocz�to intensywne prace nad pami�ciami p�cherzykowymi (patent IBM). Pami�ci p�cherzykowe wykorzystywa�y ciekawe w�a�ciwo�ci gadolinku galu: daje si� on namagnesowa� tylko w jednej osi. Znaki binarne by�y zapisywane w postaci mikroskopijnych domen magnetycznych w cienkiej warstwie gadolinku galu, naniesionej tak, aby mog�a magnesowa� si� tylko w g��b. Nazwa wzi�a si� od kszta�tu domen, kt�re przypomina�y p�cherzyki powietrza �ci�ni�te mi�dzy mokrymi szybami. W�wczas z pami�ciami tymi wi�zano du�e nadzieje - planowano zbudowanie modu�u o pojemno�ci 1 megabita w postaci matrycy 2x2 cm. P�niej uznano pami�� p�cherzykow� za nieperspektywiczn�, g��wnie z powodu d�ugiego czasu dost�pu. Niemo�liwe by�o umieszczenie elementu zapisuj�co - odczytuj�cego pod ka�dym "bitem" - trzeba by�o zmusza� zawarto�� pami�ci do defilowania w ko�o nad tym urz�dzeniem. Ponadto pami�� p�cherzykowa by�a trudna w produkcji i nie dawa�a si� zmniejszy� poni�ej pewnej g�sto�ci upakowania, kt�ra szybko okaza�a si� niewielka w por�wnaniu z dynamicznymi pami�ciami p�przewodnikowymi DRAM.
- Powsta� pierwszy radziecki superkomputer, BESM-6. Niewiele o nim wiadomo, z wyj�tkiem tego, �e mia� 8 r�wnoleg�ych procesor�w, pami�� ferrytow� i mo�liwo�� pracy wielozadaniowej z mo�liwo�ci� przydzielania zadaniom priorytet�w. By� szeroko wykorzystywany przez przemys� lotniczy i si�y zbrojne do p�nych lat siedemdziesi�tych. Zawiera� oko�o 60000 tranzystor�w i 180000 diod germanowych. BESM-6 wchodzi� w sk�ad kompleksu kontroli s�ynnego ameryka�skiego programu Sojuz - Apollo.
- W Niemczech prof. Niklaus Wirth wzoruj�c si� na ALGOLU opracowa� j�zyk PASCAL.

Do g�ry
Index